Ahilik Haftası nedeniyle iki yazıyla ahilik kurumu üzerinde duracağız. Çünkü her yıl 8-12 Ekim tarihleri arasında bütün ülkede esnaf kuruluşları tarafından hafta olarak kutlanır.
Ahilik, 13.Yüzyılın ilk yarısından 19.yüzyılın ikinci yarısına kadar tam 6 asır meslek ve sosyal alanlarında etkin olmuş bir esnaf kuruluşudur.
Ahilik, kardeş, arkadaş yaren, dost, yiğit anlamında kullanılır. Sosyal ve kültürel anlamı ise birbirini seven ve saygı duyan, yardım eden, fakir gözeten, yoksul barındıran, dinine diyanetine bağlı, çalışkan bir iş ve çalışma teşkilatıdır.
Anadolu'da, Balkanlar'da, Orta sayada yaygınlaşmış, itibarlı bir kurum..Başlangıçta meslek ve sanat alanlarında esnaf yetiştirmek, onlara meslek ve ticari ahlak kazandırmak gibi amaçlar doğrultusunda faaliyet göstermişse de, sonraları piyasada rekabet etmek, imal edilen malın kalitesini yükseltmek ve korumak hatta ülkenin silahlı kuvvetlerine destek olmak gibi amaçlara da yönelmiştir.
KURULUŞU
Ahilik, Ahi Evran tarafından kurulmuştur. Azarbeycan'nın Hoy kentinde 12 ve 13.yüz yılları arasında yaşamış ünlü bir bilgin ve iktisat adamıdır. Ahmet Yesevi'nin talebelerinden ve Fahreddin Razi gibi dönemin büyük âlimlerinden ilim tahsil etmiş ve terbiye almıştır
Ahi Evren, Selçuklu Hükümdarı Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde Kayseriye gelmiş ve 1205 yılında Kayseride büyük bir deri sanayini kurmuştur..
Devletten de destek alarak Alâeddin Keykübat zamanında Anadolu'nun birçok şehrinde esnaf teşkilatını kurmaya başlamıştır. Özellikle Denizli ve Kırşehir'e bizzat giderek buralarda dericilik teşkilatlarını kurmuştur.
Ahi Evran sadece deri sanayi alanıyla kalmamış, tam 32 ayrı meslek dalını Anadolu'nun birçok şehrinde ve bu teşkilat sayesinde hayata geçirmiştir.
Araplarda da Ahiliğe benzer ve "Fütüvvet "dedikleri bir esnaf ve sanatkâr kurumları var. Hatta Ahilikten çok daha eskidir. Ahiliğin buradan alındığına ilişkin rivayetler bile var. Ancak ibn-i Batuta'nın belirttiğine göre Ahilik kendi başına tamamen bağımsız ve Türkler
tarafından kurulmuş bir teşkilattır. Her ikisinde de;
-Ahlakı eğitim,
-Meslek eğitimi ve bilim,
-Teşkilatlanma,
-Kalite geliştirilmesi ve korunması ile standart uygulanması,
-İmalatçı ve tüketici ilişkileri,
-Piyasa ve esnaf denetimi
Gibi konular öne çıkarılmış, toplumun ticari ve sosyal düzeni bu
sayede büyük çapta sağlanmıştır.
ANADOLU'DA FAYDALARI
-Ahilik, Anadolu'da köylere kadar yayılarak Anadolu'nun daha kısa sürede maddi ve manevi olarak örgütlenmesini sağlamıştır.
-Göçebe Türkmenler yerleşik hayata geçirilerek hem İslamiyet'e uyum sağlamaları kolaylaşmış, hem de şehircilik yaşamı hız kazanmıştır.
-13. Yüz yıla kadar çoğunlukla gayrimüslim azınlıkların tekelinde bulunan sanat ve ticaretin, Müslüman tabanın elline de geçmesine sebep olmuştur.
-Ahilik kurumu sayesinde Müslüman Türk esnafı arasında kuvvetli bir dayanışma gelişmiş, asayişin çok bozulduğu dönemlerde bile bu kurum otoritesini yürütebilmiştir.
-Ahilik kurumu sayesinde, özellikle esnafın dini ve ahlaki yapısı korunmuştur.
HERKES AHİ OLAMAZDI
Peştamal kuşanarak Ahi olmak için yedi hasletten uzak durması, yedi hasleti de yerine getirmesi ön koşul olarak kabul edilmiştir.
1. Cimrilik kapısını bağlayacak, lütuf kapısını açacak,
2. Kahır ve zulüm kapısını bağlayacak, uysal ve mülâyemet kapısını açacak,
3. Hırs kapısını bağlayacak, kanaat ve rıza kapısını açacak,
4. Tokluk ve lezzet kapısını bağlayacak, riyazet kapısını açacak
5. Halktan yana kapısını bağlayacak, Hak'tan yana kapısını açacak
6. Herze ve hezeyan kapısını bağlayacak, hoşgörü ve olgunluk kapısını açacak
7. Yalan kapısını bağlayacak, doğruluk kapısını açacak
AHİLİK KURUMUNA ÜYE OLAMAYANLAR
-Müslüman olmayanlar,
-Çevresinde iyi tanınmayanlar,
- Kötü söz getirebileceği düşünülenler,
-Zina ettiği ispatlananlar,
-Katiller,
- Hayvan öldürenler (kasaplar),
-Hırsızlar,
-Tellallar,
-Vergi memurları,
-Avcılar,
-Vurguncular.
( Devamı haftaya )
Sayfa başına git