İÇ Mimar Oya Kılıç Karabekir dokuz yıl kadar önce Erzurum'a gelmişti.
Erzurum'un eski evlerindeki mutfakla ilgili bir inceleme yapmak istiyordu.
Hani o bizim tavandan pencereli tandır evleri, Japon mutfağını andırıyormuş.
Kullanım açısından çok pratik buldukları, sekili tandır evini günümüze uyarlamaktı hedefleri.
Yanında da o zaman İTÜ Mimarlık Bölümü üçüncü sınıf öğrencisi kızı Zeynep Karabekir de vardı.
Annesiyle güzel bir ikili ve ekip oluşturmuşlardı.
İç Mimar Oya hanım, Newsweek Dergisi'nde gördüğü bir makale yüzünden Erzurum mutfağını incelemeye karar verdiğini belirterek şöyle diyordu:
- Çocukluğumda babaannemi görmek için geldiğimiz Erzurum'da beni en çok etkileyen yer, evlerin mutfaklarıydı. Kızım Zeynep'le ekip oluşturarak Erzurum mutfaklarını incelemek için Erzurum'a geldik.
İKLİME GÖRE İÇE DÖNÜK BİR MİMARİ
İki İngiliz mimarın Londra'da artan ev fiyatları karşısında Japon mimarisini örnek aldıklarına işaret eden Karabekir şöyle devam etti:
- Küçük, ancak fonksiyonel mekanlar ile ilgili yeni projelerin geliştirildiğini anlatıyorlardı. Bunun üzerine önceden bildiğim Erzurum mutfağını incelemeye karar verdim.
Erzurum konaklarını en önemlisi tandır evlerini dolaştık.
İçinde oturanlarla, tandır evinin özelliklerini ve nasıl kullanıldığı konusunda görüşmeler yaptı.
Mutfakların fotoğraflarını çektik, bir de bununla ilgili haber yaptık.
Oya Kılıç Karabekir, şöyle bir değerlendirme yaptı:
- Erzurum'da kışın çok soğuk geçmesi, içe dönük bir yaşayış ve mimari yaratıyor. Mutfak,evin merkezi. Mutfağa, tandır evi denilmesi, verilen önemi belirtiyor. Mutfakta yemek pişirme, oturma, misafir ağırlama ve yatma bölümleri oluşturulmuş.
TANDIR VE SEKİ NE İŞE YARAR?
-Tandır evlerinin özelliklerini nasıl değerlendiriyorsunuz, sorumuza Karabekir şöyle dedi:
-Ahşaptan bindirme tekniğiyle yapılan ve kırlangıç denilen kubbe görüntülü tavan, tepeden gelen gün ışığıyla ferah bir ortam yaratır. Bir metre kalınlığındaki duvarlar, yazın serinliği, kışın sıcaklığı korur. Seki denilen yükseltilmiş oturma platformuna, yandan merdivenle çıkılır.
Başka ne gibi özelliklere sahip olduğunu ise şöyle açıkladı:
- Sekinin altı depodur. Sekinin bir kenarında taştan kahve ocağı, diğer kenarlarda yüklük denilen dolaplar bulunur. Bu sekilerde oturulur, yatılırdı.
- Ya tandır başıyla ilgili ne bilgiler topladınız?
- Tandır başı içinde 2 veya 3 adet tandırın yer aldığı çok büyük bir ocaktır. İki tarafında bezemeli simetrik raflar vardır. Kurun denilen yekpare taştan oyulmuş su deposu, kapının yanındadır.
ERZURUM EVLERİ, JAPONYA'DA
Aradan uzun yıllar geçmişti.
Geçen gün Zeynep Karabekir İstanbul'dan telefonla aradı:
-Annemle Erzurum'da yaptığımız araştırmanın ardından Erzurum mutfak mimarisi hakkındaki makalemizi Meksika'da düzenlenen uluslararası tasarım konferansında sunduk. Konferansın kurucu üyelerinden Japon Profesör Harukiho Fujita çalışmamızı çok beğendi. Seki kelimesinin onlarda da aynı anlamda kullanıldığını söyledi. En başarılı sunum olarak seçti ve makale Japonca’ya çevrilerek Osaka Üniversitesi'nin dergisinin ilk sayısında yayınladı. Akademik alanda Erzurum'un büyük bir reklamını yapmış olduk ve bunları kendi imkanlarımızla gerçekleştirdik.
- Peki makaleye nasıl erişebiliriz?
- A History of Kitchen Furnishing, Erzurum, Turkey, başlıklı makalenin internet dergisindeki adresi şöyle:
http://www.designhistoryforum.org/dd/modules/back_issues/index.php?cid=2redir.aspx?C=5a36f7b0ba4241ff96221a8b1f980f9a&URL=http%3a%2f%2fwww.designhistoryforum.org%2fdd%2fmodules%2fback_issues%2findex.php%3fcid%3d2>
HEYECANLI BİR ARAYIŞ
- Yeni projeler var mı?
- İstanbul'da önümüzdeki Eylül- Ekim aylarında İstanbul'da eski Galata Köprüsü üzerinde beş yıldan bu yana bir fuar açılıyor.
- Ne fuarı öyle?
- İstanbul Desing Week (İDW) 2012 fuarına ‘Seki’ (ev mutfak) projemizle katılmak istiyoruz. Uluslar arası ve büyük ilgi gören bir fuar. Çok başarılı bir sunum yapmak için sponsorluk arayışı içindeyiz.
Erzurum'daki özel ve resmi kuruluşlar acaba bize destek olur mu?
Olur mu olmaz mı, bilemiyoruz. İlgilenenler için Zeynep Karabekir'in elektronik postası şöyle:
zeynepkarabekir@gmail.com
Sayfa başına git