Doğu Sinemasına ve Teksas, Tommikse özlem!

Okurlarımız bazen öyle güzel mesajlar atıyorlar ki; tek harfine dokunmadan aktarmayı görev biliyoruz… İlhami Kayagil kardeşimizin gönderdiği yazı da bu kıvamda. Buram buram Erzurum kokuyor. Erzurum’u tarif eden bir zaman dilimini aktarıyor. Yaşı 40’ın üstünde olanlarca hatırlanan bir dönemi…
Uzatmayalım:
***
Eski Erzurum’un hafızamda yer eden mekanlarından biri kitap pazarıydı. O zamanın(1970’ler) Doğu Sineması’nın yanındaki boş arsada kurulurdu. Zamanla bu yer sinemanın karşısına taşındı, faaliyetine orda devam etti.
Doğu Sineması ve yanında kurulan kitap pazarının yerinde şu an Yakutiye Meydanı bulunmakta. Burada tommiks, teksas, zagor türünden çizgi romanlar alınır, satılırdı. Özellikle hafta sonları ben ve abim buranın müdavimleriydik. Ben bu romanlardan en çok Zagor’u beğenirdim. Tam açılımı Zagor Tenay nam-ı değer Baltalı İlah. Zagor ve İspanyol arkadaşı Çiko’nun maceralarını zevkle, hararetle takip ederdim.
Genellikle 10-20 yaş grubunun devam ettiği bu mekanın en renkli kişisi Nusret Ağabey’di. Nusret Ağabey elleri ve ayaklarından sakattı. Kekeleyerek, zor anlaşılır bir tonda konuşurdu. Pazarın en yaşlılarındandı sanırım. En temiz (az eskimiş) kitapları o satardı. Ama kötü(!) bir huyu vardı. Pazarlığı sevmez, söylediği fiyatın altına inmezdi.
Yeni dünyayı yani Amerika’yı coşkun nehirleriyle, balta girmemiş sık ormanlarıyla, ahşap askeri kaleleriyle bu romanlardan tanıdık. Daha önce hiç duymadığımız küfürleri (hay bin kunduz, hay bizonun boynuzları vb) bu romanlardan öğrendik. Resim ile yazının bütünleşmesiyle oluşan bu macera dünyası 70’lerin çocuklarına yeni ufuklar açtı, güzel duygular yaşattı.
Kitap pazarında kitap alıp satarak hem harçlığımızı çıkarıyor hem de bol bol kitap okumuş oluyorduk. Kitap ticaretimiz okulların açılmasına yakın Kitapsarayı’nın önündeki kaldırımda devam ederdi. Burada da bitirdiğimiz sınıfın kitaplarını satar yeni başlayacağımız sınıfın ders kitaplarını alırdık.
***
Can Dündar 2006 yılında Milliyet gazetesinde “Teksas Elli Yaşında “ başlıklı bir yazı yayınlamıştı. Çizgi romanların Türkiye’de ilk defa 1955 yılında piyasaya sürüldüğünü yazıyordu. Bu satırların yazıldığı an itibariyle çizgi romanlar 58 yaşında olmuş oluyor.
Pazarda Türk çizgi romanları da olurdu. Bunlar Karaoğlan ve Tarkan’dı. Yaşı büyük çocuklar daha doğrusu gençler alırdı bu yerli macera romanlarını. Can Dündar da benimle aynı görüşte. Yukarda zikrettiğim köşe yazısında Dündar, “Teksas’tan Tarkan’a geçiş, aynı zamanda çocukça dayılanmalardan ergence sevdalanmalara geçişimizin müjdecisidir.” diye belirtmiş düşüncelerini.
Bu kitaplar faydalı mıydı, zararlı mıydı? Bu tartışılır elbet. İçeriğindeki şiddet ögesinin çocuğun psikolojisini olumsuz etkileyebileceği düşünülebilir. Amerika’nın kültür emperyalizmi uygulaması olarak da görenler olabilir. Ama bu romanların çocuğa okuma alışkanlığı sağladığı da pekala söylenebilir.
Sonuçta şahsım için konuşursam tommiks- teksasın hayatımda olumsuz bir tesiri olduğunu söyleyemem. Tabii ki bu romanları okurken derslerimi de ihmal etmediğimi belirtmek isterim.